Hyrasia One жобасы туралы
Hyrasia One — еуропалық SVEVIND Energy Group компаниясының жобасы және Қазақстандағы жасыл сутекті өндіру бойынша әлемдегі ең ірі жобалардың бірі болып саналады. Hyrasia One аясында Орталық Азияда жыл сайын 2 миллион тонна жасыл сутегі немесе 11 миллион тонна жасыл аммиак өндіретін жел-күн сутегі станциясын құру жоспарлануда. Осы мақсатта Қазақстанның оңтүстік-батысындағы ұлан-ғайыр далалық аумақтарда миллиондаған күн батареялары мен мыңдаған жел қондырғылары орнатылады. Өндірілетін жасыл электр энергиясы суды электролиздеу арқылы сутегін алу үшін пайдаланылады, содан кейін оны синтез зауыттарында аммиакқа айналдыруға болады.
Жоба жаһандық өнеркәсіптің стратегиялық маңызды орталығы – Маңғыстау облысында орналасқан. Жасыл сутегінің немесе аммиактың айтарлықтай көлемі Азияға, Парсы шығанағы аймағына немесе Еуропаға теңіз және теміржол арқылы жөнелтілуі мүмкін.
Жел энергиясы
Жел энергиясы
Қазақстан Маңғыстау облысының ұлан-ғайыр далалары мен биік таулы қыраттары жыл бойы күшті және тұрақты желдің арқасында энергия өндіруге оңтайлы жағдай жасайды. Hyrasia One жобасы 5000-нан астам заманауи жел турбиналарынан тұратын бірнеше жел электр станцияларын орнату арқылы осы табиғи ресурстарды пайдалануды жоспарлап отыр.
Тораптың биіктігі 150 метр болатын турбиналар желдің кинетикалық энергиясын жасыл электр энергиясына тиімді түрде түрлендіре алмақ. Жел үлкен ротор қалақтарын қозғалтқанда, велосипед динамосындай айналымдар кинетикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын үлкен генераторға беріледі.
Қуаты 27 гигаваттқа дейін жететін 5000-нан астам турбиналардың көмегімен Hyrasia One жобасы жалпы жылдық электр энергиясын өндірудің шамамен үштен екісін қамтамасыз етеді.
Күн энергиясы
Күн энергиясы
Үлкен күн электр станцияларында орнатылған миллиондаған фотоэлектрлік панельдер Маңғыстау даласының белсенді күн сәулесін пайдаланады. Мұнда күннің сәулелену қарқындылығы, мысалы, Орталық Еуропадағыдан әлдеқайда жоғары.
Фотоэлектрлік панельдер күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын жартылай өткізгіш материалдардан жасалған: күн сәулелері панельдерге түскенде фотондар жұтылып, электрондар қозып, электрон-тесік жұптары пайда болады. Панельдің ішкі электр өрісі электрондардың қозғалысын басқарып, пайдалануға болатын электр тогын жасайды.
Hyrasia One күн электр станциялары шамамен 150 шаршы шақырым аумақта орналасады. Олар жалпы көлемнің шамамен үштен бірін құрайтын 13 гигаватт өндірістік қуатты қамтамасыз етеді.
Электролиз
Электролиз
Жел және күн электр станциялары өндіретін 40 гигаватт жасыл электр энергиясы жерүсті желілері арқылы Каспий теңізінің жағалауындағы Құрық портының маңындағы елді мекендерге жеткізіледі. Жағалауда жалпы қуаты 20 гигаватт электролизерлер осы жасыл электр қуаты мен Каспий теңізінің суын жасыл сутегіге айналдырады.
Жасыл сутегі су молекулаларын (H2O) сутегі (H2) және оттегіге (O) бөлу үшін жаңартылатын көздерден алынған энергияны пайдалану арқылы өндіріледі.
Максималды өнімділік жағдайында Hyrasia One жобасы жыл сайын екі миллион тоннаға дейін жасыл сутегін өндіре алады. Бұл сутегі аймақтық және республикалық деңгейде экономиканы дамытуға мүмкіндік туғыза отыра, экспорттық тауар ретінде де пайдаланылуы мүмкін.
Сұрақ-жауап
Hybrid Energy Cluster
"Талап | Talap"
Solar Capacity
1,300 MW
Wind Capacity
3,000 MW
Hybrid Energy Cluster
Еңбек | Enbek
Solar Capacity
1,800 MW
Wind Capacity
3,700 MW
Hybrid Energy Cluster
Терең ой | Teren oi
Solar Capacity
3,500 MW
Wind Capacity
5,200 MW
Hybrid Energy Cluster
Қанағат | Kanagat
Solar Capacity
4,900 MW
Wind Capacity
11,000 MW
Hybrid Energy Cluster
Рақым | Rahym
Solar Capacity
1,600 MW
Wind Capacity
4,000 MW
Industrial Complex
Kuryk South
Industrial Installations
Electrolyzers
Water Desalination Plant
Electric Headstations
Ammonia Synthesis Plant
Hydrogen and Ammonia Storage
Administration
Production Capacity
20.000 MW electrolyzer capacity
up to 5.500 tons of green hydrogen per day
11 Million tons of green ammonia per year
Logistic Terminal at Port Kuryk
Sarzha MMT (Multifunctional Marine Terminal)
Transport Capacity
11,000,000 green Ammonia per year
Logistic Hub to Europe and Asia
Route via Caspian Sea to Baku/Azerbaijan
Several Train Connection Possibilities
Owned, developed and operated by SEMURG INVEST
Неліктен аммиак?
Hyrasia One жобасы аясында өндірілетін жасыл сутегі синтез зауыттарында жасыл аммиакқа айналуы мүмкін. Осылайша ол тыңайтқыш өндірісінде қолдануға немесе энергияны ұзақ қашықтыққа тиімді тасымалдауға қолайлы. Сутегі мен энергияны тасымалдаушы аммиак әлемдегі ең көп сатылатын екінші химиялық зат болып табылады және оны теміржол немесе теңіз арқылы Қазақстанның басқа аймақтарына және одан тыс жерлерге тасымалдау оңай.
Жасыл аммиак жасыл сутекті азотпен біріктіру арқылы алынады. Азот ауадан Хабер-Бош синтезі деп аталатын үдеріс кезінде алынады: жоғары температура мен қысымда темір катализаторын қолдану арқылы атмосфералық азот (N2) сутегімен (H2) әрекеттеседі және аммиак (NH3) түзеді.
Аммиакты синтездеу процесінде жасыл сутегін пайдалану дәстүрлі аммиак өндіруге байланысты көмірқышқыл газының шығарындыларын айтарлықтай азайтып, тұрақтырақ балама ұсынады.
Логистика және пайдалану
Hyrasia One жобасы аясында өндірілген сутегі немесе аммиакты Қазақстандағы өнеркәсіптік кластерлерге тасымалдау мүмкіндігі бар. Дегенмен, аммиактың көп бөлігі Оңтүстік-Шығыс немесе Шығыс Азияға, немесе Орталық Еуропаға экспортталуы ықтимал. Бүгіннің өзінде бұл өңірлерге 11 миллион тоннаға дейін жасыл аммиакты тасымалдауға болады. Мұны Deutsche Bahn Engineering & Consulting компаниясымен бірлесіп жүргізген кешенді көлік зерттеуі растайды.
Аммиак бірнеше себептерге байланысты энергия тасымалдаушысы ретінде таңдалған:
- Сұйық аммиак -33°C және 1 бар қысымда немесе қоршаған орта температурасында 10 бар қысымда болады. Салыстыру үшін сұйытылған сутекті тасымалдау үшін -253°С температура қажет.
- Аммиакты темір жол, теңіз немесе құбыр арқылы тасымалдау тиімді технология екені дәлелденді.
- Аммиак кең таралған тауар болып табылады және әртүрлі салаларда (тыңайтқыштар, химиялық заттар, жасыл мыс және болат, энергия өндіру) қолданылады.